Gelukkig zijn is je vitaal voelen. Vitaliteit is te vatten in 5 gebieden. Het gaat over mentale fitheid en veerkracht, over sociaal-emotionele balans, over zingeving en identiteit, persoonlijk leiderschap en fysiek fit en gezond voelen. Eerder schreef ik deze blog over hoe deze vijf dimensies van het vitaliteitsmodel van invloed zijn op je geluksgevoel.
Fysieke gezondheid bepaalt voor een groot deel je algehele vitaliteit. Vermoeidheid, lichamelijke klachten, slaapproblemen en stress kunnen daarmee je geluksgevoel aardig beperken. De meeste van die klachten vinden hun oorzaak in de darmen. Daarover gaat deze blog.
“All disease begins in the gut”
Maar liefst 80% van ons immuunsysteem bevindt zich in onze darmen. Hippocrates, de grondlegger van de westerse geneeskunde, zei het al: All disease begins in the gut. Als onze darmen niet goed hun werk kunnen doen, om wat voor reden dan ook, heeft dat vroeg of laat uitwerking op onze gezondheid. Talloze klachten vinden dan ook hun oorzaak in onze buik.
Denk bijvoorbeeld aan:
Huidklachten
Bijvoorbeeld acne, eczeem, jeuk, psoriasis, netelroos, couperose en rosacea.
Stemmingsklachten
Bijvoorbeeld stemmingswisselingen, depressieve gevoelens en angst.
Cognitieve klachten
Bijvoorbeeld problemen met concentratie en geheugen
Spijsverteringsklachten
Bijvoorbeeld allergieën en voedingsintoleranties
Pijnklachten
Bijvoorbeeld spier- en gewrichtspijn, buikpijn en fibromyalgie
Stress
De gezondheid van je darmen is grotendeels afhankelijk van twee factoren: Wat je eet en hoeveel stress je hebt. Over de impact van stress op het lichaam schreef ik al eerder een blog. Stress is in onze huidige maatschappij eerder een gegeven dan een uitzondering. We vragen steeds meer van onszelf. Werk en gezin combineren is voor velen een enorme, maar dagelijkse uitdaging. We willen geen concessies doen op ons sociaal leven, het huishouden moet op rolletjes lopen en voor anderen zorgen doen we er gewoon even bij.
Stress is echter meer dan een drukke agenda. Stress is bijvoorbeeld ook het kijken van een spannende film of het journaal, het eten van verkeerde voeding en zorgen maken om een ziek kind. Ons lichaam maakt daarin geen onderscheid. Stress is stress en ons lichaam geeft stress altijd voorrang.
Hormonen
Hormonen zoals adrenaline en cortisol zorgen ervoor dat alles in staat gesteld wordt om te kunnen vechten of vluchten. Daar is energie voor nodig. Je darmen spelen in die energiebehoefte een grote rol. Op het moment dat je lichaam stress detecteert gaat het meteen opzoek naar energie. Energie voor korte termijn, vechten of vluchten dus, wordt grotendeels gehaald uit suikers. Die suikers zijn al aanwezig in je lichaam; in onder andere je spieren is een hoeveelheid suikers beschikbaar die in geval van activiteit meteen gebruikt kunnen worden. Zo kun je prima een sprintje trekken naar de trein bijvoorbeeld.
Langdurige stress
Is de stress iets langduriger, bijvoorbeeld door een stressvolle baan, een druk gezinsleven of zorgen om een ziek familielid, dan heeft je lichaam meer suikers nodig. Om aan die behoefte te kunnen voorzien worden de poortjes in de dunne darm, die normaal gesproken stofjes tegenhouden die niet in onze bloedbaan horen, zich een heel klein beetje. Net genoeg om de suikermoleculen, die eigenlijk net iets te groot waren, af te geven aan ons bloed. Helaas kan niet worden voorkomen dat andere stofjes per ongeluk mee gaan de bloedbaan in. Deze stofjes horen er niet en zullen door ons immuunsysteem worden aangevallen. In eerste instantie zal dat niet meteen problemen geven, maar op langere termijn ga je dit merken. Vermoeidheid is een veelvoorkomende klacht, bedenk je maar eens hoeveel werk je lichaam verricht.
Chronische stress
Het wordt echt een probleem als de stress langer duurt. Doordat er langdurig grotere suikermoleculen door onze darmwand richting de bloedbaan gaan, worden de poortjes een beetje opgerekt. Ook in tijden dat het niet nodig is blijven ze daardoor een beetje open staan, waardoor de stofjes die ze eigenlijk tegen zouden moeten houden nog steeds in onze bloedbaan terecht komen. Met dus als gevolg dat immuunsysteem overactief wordt op deze stofjes; zo ontstaat een allergie of voedingsintolerantie.
Voeding
Nu je begrijpt wat stress doet in onze darmen, zul je ook begrijpen dat een gezond voedingspatroon belangrijk is. Wat je eet is in grote mate bepalend voor de samenstelling van je darmflora; de bacteriën in je darmen. Daarnaast voorziet een gezond voedingspatroon je lichaam van de juiste voedingsstoffen.
Om je een beeld te geven: In onze darmen leven zo’n 100 biljoen bacteriën, meer dan tien keer zoveel als ons eigen aantal lichaamscellen. De goede bacteriën helpen ons bij het verteren van ons voedsel en het ondersteunen van ons immuunsysteem. Als je darmen niet over de goede bacteriën beschikken zullen je spijsvertering en immuunsysteem dus minder goed werken.
Prebiotica en probiotica
Voor een goede darmflora is het belangrijk dat het milieu waarin de bacteriën leven optimaal is. Dat bereik je door voldoende vezels te eten, zogenaamde prebiotica. Deze zorgen voor een fijne omgeving waarin de juiste bacteriën kunnen groeien en hun werk kunnen doen. Prebiotische voeding is bijvoorbeeld groente, fruit, havermout en noten.
Waar prebiotische voeding zorgt voor de juiste leefomgeving voor je darmbacteriën, draagt probiotische voeding bij aan het verkrijgen van de juiste bacteriën. Probiotische voeding is met name zure voeding, zoals yoghurt, rauwmelkse kaas, karnemelk of zuurkool.
Probiotica is het tegenovergestelde van antibiotica. Een kuurtje van de dokter doet je darmen geen goed; het vernietigt weliswaar de slechte bacteriën, maar het breekt ook de goede bacteriën af. Om die aan te vullen doe je er goed aan om na een dergelijke kuur je darmflora aan te vullen met probiotica in de vorm van suppletie.
Voedingstoffen
Zoals gezegd is voeding niet alleen belangrijk om de pre- en probiotische werking. Gezonde voeding voorziet je lichaam ook van de benodigde voedingstoffen. Om goed te kunnen werken heeft je lichaam voldoende vitaminen, mineralen en spoorelementen nodig. Het is onbegonnen werk om dit allemaal uit te leggen, daar zijn complete studies voor. Ik kan je wel meenemen in een, voor velen herkenbaar, voorbeeld.
Voorbeeld
Stel, je hebt stress en je eet niet zo gezond als je misschien zou moeten omdat je het erg druk hebt. Daardoor krijg je niet voldoende vitamine C binnen. Deze vitamine is verantwoordelijk voor een groot aantal processen in je lichaam. Onder andere voor het proces waarbij een andere stof wordt aangemaakt, namelijk collageen. Collageen is een stof die in ons lichaam zorgt voor stevigheid. Stevigheid van de huid, van de celwand en van de darmwand bijvoorbeeld.
Stel nu dat je een tekort hebt aan vitamine C, waardoor je niet voldoende collageen kunt aanmaken. Aan de buitenkant wordt stress zichtbaar door de vorming van rimpels, je huid verliest immers zijn stevigheid. Aan de binnenkant is je darmwand langzaam aan het vervormen, omdat ook die minder stevig wordt. In de vreemd gevormde deukjes die daardoor ontstaan blijven etensresten en bacteriën achter die hun weg naar buiten niet meer kunnen vinden. En je weet nu dat stress zorgt voor een grotere doorlaatbaarheid van de darmen; je kunt wel nagaan wat de ‘rommel’ die in de deukjes achterblijft kan doen als het in je bloedbaan terecht komt.
Conclusie
Een gezonde darmwerking zorgt voor een gezond lichaam. Een ongezonde darmflora wordt meestal veroorzaakt door stress en verkeerde voeding, en kan talloze klachten veroorzaken. Door een vergrote doorlaatbaarheid van de darmwand komen stoffen in onze bloedbaan terecht die daar niet horen en waartegen ons immuunsysteem in gevecht gaat. Dit gevecht wordt voor ons vaak zichtbaar in de vorm van allerlei problemen met de huid, gemoedstoestand, hersenen of elders in het lichaam.
Gezonde darmen zijn dus uitermate belangrijk voor je fysieke fitheid, één van de vijf aspecten van het vitaliteitsmodel. Werken aan een gezonde darmflora draagt daarom bij aan je vitaliteit.
En als je je vitaal voelt, voel je je gelukkiger.